De kindertijd is veel te belangrijk om te verspillen aan een smartphone.
“Smartphones maken geen slimme kinderen.”
Het verslavende karakter van smartphones
Wat begon als een hulpmiddel voor communicatie en entertainment, heeft zich ontwikkeld tot een verslavend fenomeen, met verregaande gevolgen voor het fysieke en mentale welzijn van jongeren. De technologiebedrijven achter smartphones en apps investeren miljarden om hun producten zo verslavend mogelijk te maken. Deze apps zijn ontworpen om constant de aandacht van jongeren vast te houden via kleine dopamine shots (een stofje die onze hersenen aanmaken), waardoor ze jonge hersenen beïnvloeden op een manier die erg vergelijkbaar is met gokken en drugsverslaving*. Het resultaat is verontrustend: een op de vijf tieners geeft aan bijna voortdurend op YouTube te kijken, zoals blijkt uit onderzoek van het Pew Research Center. De impact op jonge hersenen is aanzienlijk, en de verslaving ontwikkelt zich vaak zonder dat ze zich hiervan bewust zijn.
* Lees verder:
De geestelijke gezondheid van jongeren lijdt eronder
De invloed van smartphones op de geestelijke gezondheid van jongeren kan niet langer genegeerd worden. Er is een duidelijk verband tussen het gebruik van sociale media en toegenomen gevoelens van angst en depressie, vooral bij meisjes. Bij jongens komen vaker gedrags- en verslavingsproblemen voor. Social media lijken niet alleen de zelfwaarde van tieners te ondermijnen, maar kunnen ook schadelijke gedragingen aansteken, zoals zelfbeschadiging en zelfs zelfmoordneigingen. De zorgen over de psychische schade van smartphones worden bevestigd door talloze studies die de link tussen smartphones en de geestelijke gezondheid van adolescenten benadrukte.
Veel ouders van tieners zich grote zorgen over de gevolgen van smartphonegebruik op hun kinderen. Gebrek aan concentratie, ruzies thuis wanneer de telefoon even weg moet, slaapproblemen en zelfs schooluitval komen veelvuldig voor in gezinnen met tieners.
Scholen kampen eveneens met grote uitdagingen om de impact van smartphones te beheersen:
Vrijwel geen bescherming tegen schadelijke inhoud
Een smartphone is een directe toegangspoort tot de digitale wereld – inclusief de donkere kant. Kinderen worden geconfronteerd met ongepaste inhoud zoals pornografie, pesten, en zelfs risico’s van kinderlokkerij. Het internet biedt een schijnbaar eindeloze hoeveelheid schadelijke informatie, en hoewel veel ouders vertrouwen op filters en beveiligingsmaatregelen, blijft het moeilijk om kinderen volledig te beschermen tegen deze risico’s.
De smartphone, en zelfs ogenschijnlijk onschuldige apps, zorgen voor een constante stroom van emoties: dopamine bij een 'like' of faalangst wanneer je bericht of foto minder reacties krijgt dan dat van iemand anders. Ouders van tieners weten hoe vaak de 'ping' van een smartphone klinkt, en de druk die ontstaat bij de tiener door de (schijnbare) noodzaak om onmiddellijk te reageren. Online ontstaan er groepjes waarin kinderen worden buitengesloten, wat nog meer stress veroorzaakt. Het aantal gevallen van online pesten is dan ook zeer zorgwekkend.
Tegenwoordig is het geen gemakkelijke opgave om tiener te zijn. Het is dan ook niet zonder reden dat Jonathan Haidt spreekt van de 'Generatie Angstoornis'.
Verminderde aandacht en concentratie
Smartphones beïnvloeden de ontwikkeling van kinderen op manieren die verder gaan dan hun sociale interacties. De constante prikkels en onderbrekingen door meldingen, wat leidt tot een permanente stroom van het dopamine stofje in onze hersenen, die ons beloningssysteem beïnvloedt, zorgt voor heel wat verstoring. Dit heeft een directe invloed op hun concentratievermogen en aandachtsspanne. Uit een studie van de Indische Nationale Commissie voor de Bescherming van de Rechten van het Kind blijkt dat kinderen die intensief smartphones gebruiken, moeite hebben met het vasthouden van focus, wat hun leervermogen belemmert.
Raadpleeg ook de rubriek “Wetenschap” op onze website.
Tijdrovers: smartphones beroven kinderen van hun kindertijd
De kindertijd is een periode van exploratie, leren, en spelen. Maar wanneer kinderen urenlang op een smartphone zitten, missen ze waardevolle ervaringen die essentieel zijn voor hun emotionele, intellectuele en sociale ontwikkeling. Het interactieve spel met leeftijdsgenootjes, het buiten spelen en het ontwikkelen van sociaal besef verdwijnen naar de achtergrond. Terwijl ze de digitale wereld ontdekken, missen ze de echte wereld om hen heen.
Ook verveling is belangrijk en is goed voor de ontwikkeling! Wanneer je kind zich verveelt, stimuleert dat de verbeelding en de creativiteit. Door simpelweg voor zich uit te staren en de wereld te observeren, worden de hersenen van je kind getriggerd om anders te denken. Juist daarom is het goed om ze af en toe de toegang tot internet en televisie te ontzeggen.
Zoals Jonathan Haidt treffend opmerkt: “smartphones maken geen slimme kinderen.”
Niet op school maar wel thuis?
Steeds meer stemmen gaan op om smartphones te verbannen uit de klaslokalen van scholen. In België zijn smartphones nu verboden op de lagere school (een no-brainer), maar stemmen gaan eindelijk op om dit uit te breiden naar secundaire scholen.
Maar waarom zou je toestaan dat kinderen thuis wel een smartphone gebruiken? Het argument dat ze op school niet toegelaten zijn, maar thuis wel, is onlogisch. De smartphones en de social media apps geven voortdurend kleine dopamine shots aan je kind bij elke like, reel of melding. Dit is een stofje dat je een prettig gevoel geeft, en verantwoordelijk is voor verslaving. Dit is niet goed voor de ontwikkeling van de hersenen van je kind, want het mechanisme is vergelijkbaar met het gokken op een gokmachine. Dit geldt niet alleen voor smartphones, maar ook voor veel games die dezelfde verslavende effecten hebben.
Bewijs uit Frankrijk
Grootschalige studies, zoals die van de Commissie van experten in Frankrijk, tonen aan dat het beperken van schermtijd en het verbannen van smartphones uit het dagelijks leven van kinderen directe positieve effecten heeft op hun sociale interactie, concentratie en zelfs hun academische prestaties. Kinderen die minder tijd op schermen doorbrengen, ontwikkelen betere communicatievaardigheden, hebben een hogere zelfwaardering en ervaren minder psychische problemen.
Geef kinderen hun kindertijd terug
De wetenschap is duidelijk: smartphones zijn niet alleen onmiskenbaar verslavend, maar ook schadelijk voor de geestelijke gezondheid en de algehele ontwikkeling van kinderen. Het is tijd dat we actie ondernemen en kiezen voor een toekomst waarin kinderen hun kostbare jaren niet verspillen aan de verleidingen van het scherm. Laten we samen werken aan een gezondere, meer verbonden toekomst voor onze kinderen – een toekomst waarin ze kunnen opgroeien zonder de verwoestende invloed van smartphones.
Gun kinderen de tijd om te spelen, te ontdekken, en te groeien. De kindertijd is te belangrijk om aan een smartphone te verspillen.
